انسان بخیل نه تنها خودش استفاده نمی­کند بلکه مانع استفاده­­ی دیگران بوده و امساک  بی جا دارد و دیگران را هم محروم می­نماید. برای مثال اگر کسی از انسان بخیل مالی را قرض بخواهد -نه هدیه-، انسان بخیل قرض نمی­دهد و برای توجیه کار خود به دروغ گفتن و کارهای حرام دیگر روی می­آورد.

انسان بخیل توانایی ندارد به دیگران مشاوره­ی صحیح بدهد. این خصیصه از طرفی دستوری است برای دیگران  که در برای  مشورت کردن به انسان های بخیل مراجعه نکنند. زیرا شخص بخیل درک سالمی ندارد و ذهنش مشوّش است و با این وجود چگونه می­تواند به دیگران مشورت بدهد.از طرف دیگر با توجه به آیه 268 سوره­ی بقره که می فرماید:« الشَّیْطانُ یَعِدُکُمُ الْفَقْر» انسان را به این نکته رهنمون می‌سازد که نتیجه­ی مشورت با بخیل وعده­ی فقر است چون انسان بخیل به خاطر بخلش در هنگام مشورت مانع از انفاق دیگران شده و به شخص مقابل وعده­ی فقر    می­دهد و می­گوید: اگر انفاق کنی فقیر خواهی شد! پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرمایند:«با انسان بخیل مشورت نکن! پس همانا او شما را از هدفتان باز می دارد.»

انسان بخیل« منّاعٌ للخیر» است یعنی در موارد بسیاری از کار خیر جلوگیری می کند. قرآن کریم در آیه‌ی 12 از سوره­ی قلم می­فرماید:« مَّنَّاعٍ لِّلْخَیرْ مُعْتَدٍ أَثِیم». این رفتار انسان ریشه در بخل اودارد زیرا که  انسان بخیل است که از انجام بسیاری از کار ها جلوگیری می­کند.

****

نادان که بخل می کند و گنج می نهد      مزدور دشمنست تو بر دوستان فشان

(سعدی)

بخل باعث می شود تا انسان برای توجیه این صفت زشت خود مرتکب گناهان کبیره ای چون غیبت و دروغ می­گردد و برای آنکه دعوت نکردن دیگران را توجیه کند به غیبت کردن از آنها روی می­آورد و عیب های آنان را بیان می‌کند. اگر چه که ممکن است آن شخص عیبی هم داشته باشد اما ریشه­ی این رفتار، بخلی است که درون بخیل نفوذ کرده است.

وجود بخل در انسان باعث قطع رحم خواهد شد، چرا که شخص بخیل سعی می کند نه خودش به دیدن اقوام برود و نه دیگران به دیدن او آیند و به این ترتیب از سهیم شدن دیگران در نعمتهای زندگی‌اش جلوگیری می­کند و همین رویه است که گاهی موجب ایجاد اختلاف بین زوجین می­شود. البته عامل جدایی از اقوام منحصر در بخل هم نیست. در حدیثی از معصوم‌(ع) می‌خوانیم: «انسان بخیل به هیچ وجه  فکر و آرزوی صله رحم را نکند حتی طمعی برای صله رحم نداشته باشد، چرا که در مقام عمل او به هیچ وجه صله رحم نمی­کند.»

  «لِکَیْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَکُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاکُمْ وَ اللَّهُ لا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ

الَّذِینَ یَبْخَلُونَ وَ یَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَ مَنْ یَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ»[24 حدید]

«تا بر آنچه از دست شما رفته است اندوه نخورید و بدانچه به شما داده شده سرمست نباشید که خدا هیچ خودخواه فخر فروش را دوست نمی‌دارد؛ همان‌ها که بخل می‌ورزند و مردم را به بخل وا می‌دارند.»

****

«بخل» یکی از صفات رذیله‌ای است که از یک طرف خود از درون صفات رذیله‌ی دیگر نظیر حرص زیاد، حب دنیا، غرور و خود پسندی و ... بوجود می‌‌آید و از طرف دیگر باعث گناهان دیگری هم می‌شود نظیر دروغ، غیبت و حتی حرام‌خواری و ... و آثار بسیار سوء فردی و اجتماعی نیز دارد که در پستهای بعدی به برخی از آن‌ها اشاره خواهد شد.