پیامبر اکرم (صلی‌الله‌عله‌وآله) می‌فرمایند: سخت‌ترین عذاب‌ها برای کسی است که مردم در او خیر ببینند در حالی که در او خیری نیست. فرشتگان اعمال برخی انسان‌ها را بالا می‌برند ولی خطاب می‌رسد: «هدفش خدا نبوده آن را برگردانید.»
می‌گویند شخصی برای ریا نماز می‌خواند. اطرافیانش گفتند :«به به ؛ عجب نماز با حالی می‌خوانَد!» شخص تا این حرف را شنید در همان حال نماز گفت:
تازه؛ روزه هم هستم!!!
در روایات آمده است خداوند عملی که «ذره‌ای» ریاء در آن باشد و به اندازه‌ی ذره‌ای برای غیر خدا باشد را قبول نمی‌کند. نگویید : «اِ... یه ذره که به جایی برنمی‌خورد!» چطور وقتی یک سوراخ ریز در توپ فوتبال پیدا شد کل بازی فلج می شود؛ ریا هم عبادت را سوراخ میکند و کل آن را باطل میکند!
(حجه‌الإسلام قرائتی)
با فرزندش در راهی می‌رفت. به مرتاضی برخورد کرد. به او گفت:
«نتیجه‌ی ریاضت‌های تو چیست؟»
مرتاض خم شد، تخته سنگی را از زمین برداشت، سنگ در دست او به یک گلابی تبدیل شد و به او تعارف کرد!
نگاهی به مرتاض کرد و گفت:
«این کار را که برای من کردی؛ بگو ببینم برای خدا چه کرده ای؟»
مرتاض با شنیدن این سخن به گریه افتاد...
کسی که ریا میکند و مثلاً نمازش را طولانی میکند برای اینکه دیگران ببینند و بگویند «به به؛ عجب نمازی!» ، درواقع عبادتش را برای غیر خدا انجام داده و بنابراین نباید روز قیامت از خدا انتظار داشته باشد که به او پاداش بدهد چون برای خدا کاری نکرده تا خدا به او پاداش بدهد بلکه باید پاداش کارش را از همان کسی بگیرد که عبادت را برای خوشایند او انجام داده است.
پس در واقع خدا را با دیگران شریک کرده و کاری را که باید فقط برای رضای خدا انجام می‌داد برای رضای دیگران انجام داده است لذا در روایات بسیاری «ریاء» در عبادات را مساوی «شرک» دانسته اند: «إنَّ أدنی الریاء شرکٌ»؛ «به راستی پایین ترین درجه ریا شرک است»[غررالحکم] و قرآن هم می‌فرماید «إنَّ الشرک لظلمٌ عظیم»؛ «همانا شرک ستم[و گناهی] بزرگ است!»[سوره لقمان]
زاهدی مهمان پادشاهی بود. چون به طعام بنشستند، کمتر از آن خورد که ارادت او بود و چون به نماز برخواستند، بیش از آن کرد که عادات او، تا ظنّ صلاحیت در حق او زیادت کنند.
ترسم نرسی به کعبه ای اعرابی کاین ره که تو میروی به ترکستان است!
چون به مقام خویش آمد سفره خواست تا تناولی کند. پسری صاحب فراست داشت. گفت : ای پدر! باری به مجلس سلطان طعام نخوردی؟ گفت: در نظر ایشان چیزی نخوردم که به کار آید.
پسر گفت: نماز را هم قضا کن که چیزی نکردی که به کار آید!
(گلستان سعدی)
ریا کار ظاهری زیبا و باطنی مریض دارد «لِسانُ المَرائی جَمیل و فِی قَلبِهِ الدّاءُ الدَّخیل»زبان شخص ریاکار زیباست ولی در دلش دردی ریشه دار است.» (امیرمؤمنان علیه‌السلام)
در ظاهر اهل خشوع و تواضع ولی در باطن دست از گناه برنمی دارد. او در ظاهر گوسفند ولی در باطن گرگ است؛ ای دریده پوستین یوسفان گرگ برخیزی از این خواب گران!
در برابر ریا و سُمعه، اخلاص است. در حدیث آمده است: خداوند جز [عبادت] خالصان را نمی‌پذیرد.
اخلاص یعنی عبادت فقط و فقط برای رضای خداوند باشد.
«إِنَّ المُنافِقینَ یُخادِعونَ اللهَ وَ هُوَ خادِعُهُم وَ إذا قامُوا إلی الصَّلاه قامُوا کُسالی یُرائُونَ النّاسَ وَ لا یَذکُرُونَ اللهَ إلا قَلیلا»[142 نساء]
همانا منافقان با خدا فریبکاری می‌کنند و حال آنکه خدا فریب‌دهنده‌ی آن‌هاست و چون به نماز برخیزند با مردم ریاکاری می‌کنند و خدا را یاد نمی‌کنند مگر اندکی.
ریا و سُمعه دو خطر و آفت بزرگ هستند که افراد مؤمن را تهدید میکند.
ریا آن است که انسان کاری را برای دیدن مردم (و نه برای رضای خدا) انجام دهد.
سُمعه آن است که کاری را به جا آورد و هدفش آن باشد که کارش به گوش مردم برسد.
این دو کار از نشانه‌های نفاق است.
بخل فقط در حیطهی امور مالی نیست؛ گاهی منظور از بخل، بخلِ اخلاقی است یعنی گاهی انسان در امور اخلاقی بخل میورزد مثل کسی که از سلام کردن خودداری میکند. کسی که جواب سلام را نمی‌دهد بسیار بخیل تر است چون جواب سلام واجب است و انجام ندادن واجبات بخل بسیار بیشتری میطلبد این بحث گستردگی فراوانی داشته و در همهی امور جاری میشود. مثلا پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «بخیل کسی است که نام من نزد او برده شود اما صلوات نفرستد.»
«اللّهمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد»
